راهنمای تهیه ارز مسافرتی

تهیه ارز بین‌المللی یکی از ملزومات اساسی پیش از سفر به خارج از کشور است و با توجه به تفاوت نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای تهیه ارز لازم از بانک‌ دارای توجیه اقتصادی است. در این صورت، علاوه بر کاهش هزینه‌های سفر، نگرانی‌های موجود در رابطه با صحت ارز دریافتی نیز از بین می‌رود.

در بخش نخست این مقاله به روش پیشین دریافت ارز مسافرتی اشاره شده است که در آن متقاضی با مراجعه به بانک‌های عامل می‌توانست ارز دولتی مورد نیاز خود را تهیه کند. بخش دوم نیز به آخرین تغییرات در روند دریافت ارز مسافرتی طبق اطلاعیه‌های بانک مرکزی می‌پردازد. بخش سوم نیز به آخرین اطلاعیه بانک مرکزی مصوب ۲۰ فروردین ماه ۱۳۹۷ درباره یکسان‌سازی نرخ ارز و نحوه تامین ارزهای مسافرتی، دانشجویی و درمانی و بخش‌نامه شماره ۱۳۰۸۵/۹۷ مورخ ۲۲/۱/۱۳۹۷ د رمورد مدارک فروش ارز مسافرتی (سیاحتی) می‌پردازد. 

بخش نخست 

بانک‌های عامل | شرایط دریافت | مدارک لازم | نکته‌ها

بانک‌های عامل

در حال حاضر، سه بانک ملی، ملت و سامان خدمات ارز مسافرتی را در شعب منتخب خود ارائه می‌دهند. البته به منظور سهولت مراحل ثبت‌نام، بانک ملت سامانه خرید ارز مسافرتی را به صورت اینترنتی راه‌اندازی کرده، ولی در دو بانک دیگر حضور متقاضی در مراحل درخواست الزامی است. لیست شعب منتخب ارزی در وب‌سایت بانک‌های عامل در دسترس است.

شرایط دریافت ارز مسافرتی

هر شهروند ایرانی بالای ۱۲ سال می‌تواند فقط برای یکبار در طول هر سال شمسی برای سفر عادی و زیارتی (منوط به ثبت‌نام قابل رویت در وب‌سایت سازمان حج و زیارت) خود به خارج از کشور به ترتیب ۳۰۰ و ۲۰۰ دلار ارز مبادله‌ای دریافت کند. گفتنی است این ارز مختص سفرهای هوایی بوده و به مسافرت‌های زمینی و دریایی تعلق نمی‌گیرد.

همچنین ارز مذکور به صورت حواله در شعب منتخب و پرداخت در فرودگاه (هنگام عبور از گیت) به متقاضیان ارائه می‌شود. نکته قابل توجه اینکه به هنگام دریافت ارز مسافرتی مراجعه حضوری کلیه اشخاص متقاضی الزامی است.

مدارک لازم

• ارائه اصل کارت ملی
• ارائه اصل گذرنامه جمهوری اسلامی ایران
• بلیط هواپیما (یکسره یا دوسره) ممهور به مهر آژانس مسافرتی
• اصل رسید واریز وجه عوارض خروج از کشور به مبلغ ۷۵,٠٠٠ (هفتاد و پنج هزار) تومان در یکی از شعبه‌های بانک ملی ایران، به استثنای مسافران معاف از مالیات
• ویزای کشور مورد نظر (در مورد کشورهایی که سفر به آن‌ها نیازمند اخذ ویزا است)

علاوه بر این، توصیه می‌شود کپی مدارک فوق را نیز در اختیار داشته باشید.

نکته‌هایی برای دریافت ارز مسافرتی

• برای دریافت ارز مسافرتی از بانک‌های ملت و سامان بهتر است در این بانک‌ها حساب داشته باشید؛ در غیر این صورت همراه داشتن وجه نقد یا کارت بانکی توصیه می‌شود.
• ارز مسافرتی معمولا از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۳ بعدازظهر در شعبه‌های منتخب عرضه می‌شود. همچنین، به دلیل محدودیت زمانی شعبه‌ها برای صدور حواله ارزی بهتر است تا این کار را به روزهای آخر موکول نکنید.
• حضور صاحب بلیط و پاسپورت برای دریافت حواله ارزی ضروری است.

بخش دوم: افزایش سقف ارز مسافرتی 

در تاریخ پانزدهم شهریورماه سال جاری طبق تصمیمی بانک مرکزی ارز مسافرتی را از لیست دریافت کنندگان ارز دولتی حذف کرد؛ بر اساس این تصمیم، مسافران باید ارز مورد نیاز خود را از طریق بازار آزاد و البته بانک‌ها تامین می‌کردند. ظاهرا این اقدام بانک مرکزی بر اساس دو دلیل اصلی اتفاق افتاد. اول اینکه ارزهای مسافرتی را معمولا افرادی دریافت می‌کردند که عازم سفرهای خارجی یا زیارتی بودند، که در این حالت یک امتیاز نسبت به دیگران بود. به عبارت دیگر، جزو ارزهای ضروری محسوب نمی‌شد. آن هم در شرایطی که مسافران خارجی عمدتا توانایی تامین ارز لازم را نیز دارا بوده و نیاز چندانی به دریافت ارز مبادله‌ای نداشته‌اند.

با اجرای این دستور از بیستم شهریورماه، تامین ارز برای زائران اربعین به طور استثنا برای سال جاری به میزان حداکثر ۲۰۰ دلار آمریکا به نرخ مبادله‌ای با ارائه پاسپورت معتبر جمهوری اسلامی ایران و بلیط مسافرت برای زائران اربعین از طریق بانک‌های ملی ایران، ملت و سامان تامین و اجرا شد. 

این روند ادامه داشت تا اینکه با افزایش تقاضا برای خرید ارزهای عمده یعنی دلار آمریکا و یورو در بازار آزاد و همزمانی آن با روزهای پایانی سال و افزایش سفرهای خارجی، سبب سیاستگذاری برای محدودسازی عرضه این ارزها به امور مسافرتی شد؛ زیرا صف‌های طولانی متقاضیان و نیز حاشیه سود به وجود آمده در بازار سیاه، موجب نارضایتی صرافی‌ها نیز شد.

از این رو، بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار بازار ارز، از هفدهم اسفند (پنجشنبه گذشته) محدودیت‌های جدیدی برای خرید ارز اعمال کرد که بر اساس آن متقاضی باید ضمن ارائه اصل پاسپورت و کارت ملی خود، فیش عوارض خروج از کشور، اصل بلیط و ویزای دریافت شده را برای دریافت حداکثر یک هزار دلار ارائه کند. این میزان برای کشورهایی مانند ترکیه که به اخذ ویزا نیاز ندارد، ۵۰۰ دلار تعیین شده است.

بخش سوم: نحوه تامین ارزهای مسافری، دانشجویی و درمانی

۱. ارز مسافرتی برای یک بار سفر در سال به میزان ۱۰۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها به مسافران در مرزهای خروجی هوایی پرداخت می‌شود. میزان ارز مسافرتی پرداختی به مسافران هوایی به کشورهای هم مرز و کشورهای مشترک المنافع به غیر از عراق ۵۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها است.روابط عمومی بانک مرکزی، در راستای اجرای تصمیم مورخ ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ ستاد اقتصادی دولت مبنی بر یکسان سازی نرخ ارز با بهای ۴۲,۰۰۰ ریال برای هر دلار که به منظور تثبیت بازار ارز اتخاذ شد، اطلاعیه شماره دو یکسان‌سازینرخ ارز در رابطه با نحوه تأمین ارز مسافرتی، درمانی و دانشجویی را به شرح زیر منتشر کرد؛

۲. متقاضیان ارز مسافرتی موظف به ارائه گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران، بلیط هواپیما، ویزای کشور مقصد (در مورد کشورهایی که نیاز بهویزا دارند) و رسید پرداخت عوارض خروج از کشور به بانک ملی هستند.

۳. متقاضیان باید نسبت به پرداخت معادل ریالی ارز مسافرتی به شعب منتخب بانک ملی اقدام و در مقابل آن سند حسابداری/رسید دریافت کنند.

۴. پرداخت ارز مسافرتی در باجه بانک ملی مستقر در مبادی خروجی (پس از باجه کنترل گذرنامه) و در مقابل دریافت سند حسابداری/ رسید و ممهور کردن گذرنامه متقاضی انجام می‌شود.

۵. میزان و ترتیبات پرداخت ارز به زائران عتبات عالیات پس از هماهنگی با سازمان حج و زیارت اطلاع‌رسانی خواهد شد.

۶. تامین ارز درمانی و دانشجویی با رعایت مجموعه مقررات ارزی از طریق بانک های تجارت و سامان کمافی السابق ادامه دارد.

مدارک فروش ارز مسافرتی (سیاحتی)

طبق بخش‌نامه شماره ۱۳۰۸۵/۹۷ مورخ ۲۲/۱/۱۳۹۷ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مدارک مورد نیاز برای دریافت ارز مسافرتی (سیاحتی) به شرح زیر است:

• اصل گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران به همراه کپی
• کپی بلیط هوایی
• اصل رسید واریز وجه عوارض خروج از کشور (بر اساس لایحه بودجه سال ۹۷ عوارض خروج از کشور به ۲۲۰ هزار‌ تومان افزایش پیدا کرده است؛ و بر این اساس در سفر دوم به خارج از کشور ۵۰ درصد این مبلغ بیشتر می‌شود و برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به صد درصد معادل ۴۴۰ هزارتومان افزایش پیدا می‌کند.)
• کپی ویزای کشور مورد نظر (بنا به مورد)
• تکمیل فرم فروش ارز

شرایط و نکته‌ها

۱. فروش ارز به مسافرانی که از طریق فرودگاه‌های امام خمینی (ره)، اصفهان، شیراز، تبریز، ارومیه و اهواز به خارج از کشور سفر می‌کنند، تعلق می‌گیرد.

۲. ارز فروخته شده در بانک فرودگاه تحویل مسافر می‌شود و همراه داشتن رسید مشتری توسط مسافر برای دریافت ارز در فرودگاه الزامی است.

۳. پرداخت ارز مسافرتی یک بار در سال برای مسافران هوایی به مقصد کشورهای ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی،گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین، ازبکستان، ترکیه، افغانستان، بحرین، قطر، کویت، پاکستان،عمان و امارات متحده عربی حداکثر به مبلغ ۵۰۰ یورو و برای سایر کشورها حداکثر مبلغ ۱۰۰۰ یورو تعیین می‌شود.

۴. فروش ارز به افراد با سن کمتر از ۱۲ سال، مسافران زمینی، ایرانیان مقیم خارج از کشور و دارندگان گذرنامه های خدمت و سیاسی مجاز نیست.

۵. در خصوص کشورهای عراق و عربستان سعودی امکان فروش ارز سیاحتی وجود ندارد.

۶. فروش ارز مسافرتی حداکثر از چهار روز کاری قبل از تاریخ پرواز مندرج در بلیط مسافر امکان‌پذیر است.

۷. متقاضی جهت پرداخت وجه ارز باید وجه نقد یا حساب (کارت بانک ملی) نززد بانک ملی داشته باشد. امکان برداشت از کارت سایر بانک‌ها میسر نیست.

۸. نرخ ارزهای خارجی معمولا ساعت ۹:۳۰ به بعد از سوی بانک مرکزی و اداره کل خارجه اعلام می‌شود، بنابراین امکان فروش ارز مسافرتی قبل از اعلام نرخ ارز وجود ندارد.

 بخش چهارم: دستورالعمل جدید تهیه ارز مسافرتی

طبق دستورالعمل جدید بانک مرکزی و بر اساس مصوبه هیئت دولت فروش ارز مسافرتی با نرخ دولتی از مورخه ۹۷/۰۵/۱۷ در بانک‌های عامل متوقف شد. در این رابطه، روز سه‌شنبه ۱۶ مرداد ماه ۱۳۹۷ دستورالعمل خرید و فروش ارز در شبکه صرافی‌های مجاز به شرکت‌های صرافی دارای مجوز معتبر فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شد. در این بسته امکان خرید ارز برای ۲۳ نوع مصارف خدماتی از جمله ارز مسافرتی از صرافی‌های مجاز وجود دارد.

براساس اعلام بانک مرکزی مسافران می‌توانند با ارائه بلیط، گذرنامه، ویزا (در مورد کشورهایی که نیاز به ویزا دارند) تا سقف ۵۰۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها، از صرافی‌های مجاز ارز خریداری کنند. همچنین، صرافی‌ها مجاز هستند تا سقف معادل مبلغ ۱۰۰ یورو برای هر نفر بابت هزینه خدمات کنسولی سفارت‌خانه‌های خارجی، از جمله خدمات اخذ روادید و کنسولی ارز به متقاضیان بفروشند.